Rytm niedzielny jest podstawowym na szlaku chrześcijańskiego życia. Niedziela jest bowiem uprzywilejowanym dniem do głoszenia słowa i do spotkania Zmartwychwstałego łamiącego dla nas chleb.
W Adwencie, okresie Bożego Narodzenia, Wielkim Poście i w okresie wielkanocnym liturgia niedzielna akcentuje i podkreśla w wyjątkowy sposób rolę tego dnia w zwoływaniu i budowaniu Kościoła wokół słowa i Chleba życia. Dlatego teksty biblijne i euchologiczne (modlitwy) są owocem długiej i mądrej tradycji uszanowanej i kontynuowanej również przez ostatnią reformę soborową.
Znajomość tych tekstów i ich połączenie jest sprawą najwyższej wagi, bo stanowią one dla każdego ochrzczonego eklezjalny program wzrastania w wierze. To dążenie uwidacznia się jeszcze bardziej po reformie zainicjowanej przez Sobór Watykański II. Dzięki niej niedzielna liturgia słowa została wzbogacona o trzy czytania, które zmieniają się według trzyletniego cyklu oznaczonego literami A, B i C.

 

 

 

 

Oczywiście za każdym razem teksty ewangeliczne w pewien sposób nadają ton całej liturgii niedzielnej, a w okresach świątecznych determinują również wybór pozostałych dwóch czytań. Teksty odczytywane w pierwszą niedzielę Adwentu są zaczerpnięte z eschatologicznego dyskursu Jezusa, a w trzyletnim cyklu ciągle powraca zachęta do czuwania (Mt 24,37-44; Mk 13,33-37; Łk 21,25-28.34-35).

 

Ewangelista Mateusz akcentuje, że Chrystus przyjdzie niespodziewanie (rok A); Marek poleca wytrwałość w próbach (rok B); Łukasz natomiast napomina, by nigdy nie tracić nadziei (rok C). W każdym roku cyklu szczególna wymowa i synteza całej liturgii słowa zostaje uwydatniona odpowiednią kolektą z Mszału Rzymskiego.

 

Zobaczmy, np. kolektę z roku C:
„Ojcze święty, który przez wieki podtrzymujesz swe obietnice (pierwsze czytanie), podnieś głowę ludzkości uciśnionej przez zło i otwórz nasze serca nadziei (Ewangelia), abyśmy bez niepokoju mogli oczekiwać radosnego powrotu Chrystusa, sędziego i zbawcy (drugie czytanie)”.

 

 

 

 

W drugą niedzielę rzymskiego Adwentu teksty ewangeliczne całego trzyletniego cyklu czytań przypominają wezwanie św. Jana Chrzciciela: „Przygotujcie drogę...” Nie wystarczy bezczynne czekanie. Nie wystarczą pobożne życzenia. Aby przyjąć Pana, który nadchodzi, potrzeba nawrócenia; potrzeba czynów, które odzwierciedlają chrzest ognia, autentyczne zanurzenie w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa.

 

Warto zauważyć, że Ewangelista Marek (rok B) rozpoczyna „radosną nowinę o Jezusie Chrystusie, Synu Bożym”, przytaczając wezwanie Jana Chrzciciela do nawrócenia, w którym posługuje się słowami proroka Izajasza (pierwsze czytanie). Innymi słowy, radosna nowina Ewangelii utożsamia się z naszym nawróceniem; albo, jeśli kto woli – nasze nawrócenie, jako odpowiedź na zaproszenie Boga, jest częścią radosnej nowiny. Jeśli bowiem serca nie nawrócą się do Boga, rodzą tylko kłujące krzewy i trujące owoce, stają się jałowe i niegościnne, jak pustynia i step.

 

Kolekta na rok B rozpoczyna się od drugiego czytania, zaczerpniętego z drugiego listu apostoła Piotra, który akcentuje aspekt eschatologiczny, tj. kres tego świata i nastanie nowego nieba i nowej ziemi, które zapuszczą korzenie w nawróceniu serc:
„O Boże, Ojcze wszelkiego pocieszenia (pierwsze czytanie), który pielgrzymującym niegdyś ludziom obiecałeś nową ziemię i niebiosa (drugie czytanie), przemów dziś do serca swojego ludu (pierwsze czytanie), żeby w czystości wiary i świętości życia (drugie czytanie), mógł podążać do dnia, w którym ukażesz w pełni chwałę Twego imienia”.

 

 

 

 

Tematem, który dominuje i łączy wszystkie fragmenty czytań na tę niedzielę w każdym roku trzyletniego cyklu, jest radość z obecności Boga, który już teraz działa wśród nas, w historii naszego świata.
Z tego powodu, tak jak antyfona na wejście, został wybrany fragment św. Pawła z Listu do Filipian (drugie czytanie, rok C): „Radujcie się zawsze w Panu; jeszcze raz powtarzam: radujcie się! [...] Pan jest blisko!”

 

Już w średniowieczu, gdy pokutny aspekt Adwentu, podobnie jak Wielkiego Postu, przybrał surowy ton, ta niedziela (nazwana Gaudete – radujcie się, przez analogię z czwartą niedzielą Wielkiego Postu Laetare – raduj się), była przerwą w pokucie i stawała się radosnym świętem, niemal wyprzedzeniem bliskiego już Bożego Narodzenia. Poczucie święta podkreślano zewnętrznymi znakami, np. w celebracji eucharystycznej różowymi szatami liturgicznymi. Taka możliwość istnieje do dzisiaj, choć z pewnością nie ma to już takiego znaczenia, bo Adwent słusznie stracił ten zdecydowanie pokutny wyraz, który upodabniał go do Wielkiego Postu.

 

Jednak również ten widoczny znak, jeśli nie zostanie zredukowany do zwykłego elementu estetycznego, może przyczynić się do zaakcentowania faktu, że chwała i obietnice związane z Bożym Narodzeniem są już obecne w historii świata i w każdym z nas. Patrząc z tej perspektywy, wielu liturgistów i duszpasterzy proponuje, żeby zastąpić fioletowy kolor szat liturgicznych różowym bądź innym, w każdym razie radośniejszym, po to, by lepiej wyrazić prawdziwą tożsamość Adwentu, czasu radosnego oczekiwania, przepełnionego ufną nadzieją.

 

Prorocze czytania z trzeciej niedzieli, pozostając w ścisłej relacji z fragmentami ewangelicznymi, zapowiadają nadejście czasów mesjańskich naznaczonych uzdrowieniami, dobrą nowiną głoszoną ubogim, obecnością w dziejach miłości Bożej, która ciągle uwidacznia się w Kościele, jak kiedyś w Słowie wcielonym, poprzez świadectwo chrześcijan.

 

Kolekta na trzecią niedzielę roku B streszcza biblijne przesłanie, przekształcając teksty z Pisma Świętego w ufną modlitwę:
„O Boże, Ojcze pokornych i ubogich, który wzywasz wszystkich ludzi do udziału w pokoju i radości Twojego królestwa, okaż nam swą łaskawość i ofiaruj nam czyste i szlachetne serce, byśmy przygotowali drogę Odkupicielowi, który przyjdzie”.

 

 

 

 

W czwartą niedzielę Adwentu, we wszystkich trzech latach cyklu liturgicznego, postać Maryi zajmuje centralne miejsce. Ta niedziela, nie tylko z powodu tematu modlitw i czytań, ale również z przyczyn historycznych, pozostaje w ścisłej relacji z Uroczystością Zwiastowania Pańskiego, którą – jak już wspomniałem wcześniej – od pierwszych wieków obchodzono 25 marca. Chodzi o dawną tradycję wschodnią (III wiek), w której moment Wcielenia i śmierć Pańska zbiegały się z wiosennym zrównaniem dnia z nocą.

 

Aby uniknąć sytuacji, w której nie można by obchodzić tego święta z powodu Wielkiego Postu, Synod w Toledo (656) przesunął pamiątkę Zwiastowania na 18 grudnia tj. na ósmy dzień poprzedzający Boże Narodzenie. W Rzymie to święto zostało wyznaczone na czwarty dzień powszedni po trzeciej niedzieli Adwentu (środa), a następnie (VIII wiek) stało się treścią Mszy świętej w czwartą niedzielę. Można powiedzieć, że odtąd ta niedziela należy do najstarszych świąt maryjnych. Tradycja ta, pochodząca z Hiszpanii, jest jeszcze dziś poświadczana Mszą świętą odprawianą w dzień powszedni (20 grudnia), kiedy głoszona jest Ewangelia o Zwiastowaniu.

 

Przez trzy kolejne lata Ewangelie na tę niedzielę przedstawiają odpowiednio: zwiastowanie Józefowi (rok A), zwiastowanie Maryi (rok B) i zwiastowanie Elżbiecie (rok C). Jednak to postać Maryi dominuje nad pozostałymi. Już bowiem pierwsze czytania ze Starego Testamentu są zaczerpnięte z proroctw, które ukazują postać Maryi. Tak samo jest w roku B, gdy czyta się fragment pochodzący z 2 Księgi Samuela, dotyczący świątyni jerozolimskiej. Maryja w rzeczywistości jest postrzegana jako świątynia Ducha Świętego i arka nowego przymierza.

 

Liturgia ostatniej niedzieli Adwentu podkreśla ścisłą relację Kościoła z Maryją, która jest wzorem przyjmowania Słowa i wzorem płodności. W takich słowach wyraża się modlitwa w roku B, odnosząca się do całościowego znaczenia fragmentów Pisma Świętego.
„Miłosierny i wielki Boże, który wśród pokornych wybierasz Twe sługi, by doprowadzić do końca zbawczy plan, udziel swemu Kościołowi płodności Ducha, by na wzór Maryi przyjął Słowo życia i uradował się jako matka świętego i niezniszczalnego rodu”.