Modlitwa jest otwarciem na przemieniające działanie Boga, na poddanie się kierownictwu samego Ducha Świętego. W czasie procesu otwierania się na to działanie Boże, demaskowane są stare pragnienia, ich małość i słabość. Rodzące się nowe pragnienia nie są jednak łatwe do natychmiastowego podjęcia, bo ich siła przyciągająca zazwyczaj nie jest tak duża jak siła pragnień "starego człowieka". Potrzebne jest wejście w trud modlitwy, nie oczekując, że przemiana nastąpi natychmiast, lekko i bez wysiłku. Chociaż modlitwa jest zjednoczeniem z Bogiem, to jednak nie jest ona tylko sielankowym trwaniem w stanie nasycenia się bliskością Ukochanego. Modlitwa bywa częstokroć bojowaniem. Katechizm ujmuje to nauczając, że "Matka Boża i święci wraz z Chrystusem pouczają nas, że modlitwa jest walką. Przeciw komu? Przeciw nam samym i przeciw podstępom kusiciela, który robi wszystko, by odwrócić człowieka od modlitwy, od zjednoczenia z Bogiem" [17]. Czyli modlitwa jest walką przeciw trudnościom wypływającym z samej naszej ludzkiej natury skażonej konsekwencjami grzechu pierworodnego. Ale jest też walką przeciw podstępom kusiciela, który robi dosłownie wszystko, by odciągnąć nas od modlitwy przeżywanej jako zjednoczenie z Bogiem. 

Różne formy modlitwy służą więc do osiągnięcia autentycznego dialogu między Bogiem a człowiekiem i mają pomagać we wsłuchiwaniu się w głos Boga w ludzkim sercu. Wszelkie zabiegi ze strony osoby modlącej się mają na celu jedynie otwarcie się na przyjęcie działania Ducha Świętego, i co za tym idzie, wyeliminowanie tego wszystkiego, co mogłoby to otwarcie na Ducha Bożego zakłócać. Uwalniają nas one od zakłócających wpływów zewnętrznych i wewnętrznych, przeszkadzających w odczytywaniu głosu Bożego. Oznacza to głównie uwalnianie od lęków i nieświadomego przeżywania swoich potrzeb i pragnień subiektywnych.

Aby Pan Bóg mógł mnie doprowadzić do tego, że będę kimś kto "będzie postępował według Bożego serca i pragnienia" [por. 1Sm 2,35], muszę doświadczyć tego, o czym Bóg, przez swoje Słowo zapewnia i do czego zaprasza:
 

        Ja nie pragnę śmierci występnego, ale jedynie tego, 

aby występny zawrócił ze swej drogi i żył.  

Miłości pragnę, nie krwawej ofiary, 

poznania Boga bardziej niż całopaleń.

Przyjdźcie do mnie, którzy mnie pragniecie, 

nasyćcie się moimi owocami!

Jeśli ktoś jest spragniony, a wierzy we Mnie

  niech przyjdzie do Mnie i pije!

I kto odczuwa pragnienie, niech przyjdzie, 

kto chce, niech wody życia darmo zaczerpnie.

Ja pragnącemu dam darmo pić ze źródła wody życia.

O, wszyscy spragnieni, przyjdźcie do wody, 

przyjdźcie, choć nie macie pieniędzy! 

Kupujcie i spożywajcie, dalejże, kupujcie

bez pieniędzy i bez płacenia za wino i mleko! [18]

Nasza ufna odpowiedź może zabrzmieć również słowami objawionymi: 
 

Boże, Ty Boże mój, Ciebie szukam; 

Ciebie pragnie moja dusza, 

za Tobą tęskni moje ciało, 

jak ziemia zeschła, spragniona bez wody. 

Jak łania pragnie wody ze strumieni, 

tak dusza moja pragnie Ciebie, Boże!

Wyciągam ręce do Ciebie;

moja dusza pragnie Ciebie jak zeschła ziemia. 

Dusza moja pragnie i tęskni do przedsieni Pańskich. 

Moje serce i ciało radośnie wołają do Boga żywego.

Imię Twoje i pamięć o Tobie to upragnienie duszy. 

Drogę wierności obrałem, pragnąc Twoich wyroków.

Otwieram swe usta i chłonę powietrze, 

bo pragnę Twoich przykazań.

Pragnę Twojej pomocy, o Panie, 

a prawo Twoje jest moją rozkoszą [19].