PRZESZKODA WYSTĘPKU czyli małżonkobójstwo ma miejsce wówczas, gdy jedna ze stron ze względu na chęć zawarcia małżeństwa z określoną osobą zadaje śmierć jej współmałżonkowi lub własnemu (KPK, kan. 1090 § 1; KKKW, kan. 807 § 1) oraz wtedy, gdy małżeństwo usiłują zawrzeć te osoby, które poprzez fizyczny lub moralny współudział spowodowały śmierć współmałżonka (KPK, kan. 1090 § 2; KKKW, kan. 807 § 2). Obydwie formy przeszkody występku powodują nieważność nowego małżeństwa. Przeszkoda ta jest pochodzenia kościelnego. Udzielenie dyspensy jest zastrzeżone Stolicy Apostolskiej (KPK, kan. 1078 § 2, n. 2). W Kościołach Wschodnich dyspensy może udzielić Patriarcha (KKKW, kan. 795 § 2).

 

PRZESZKODA POKREWIEŃSTWA ma swoje źródło we wspólnocie krwi, czyli w bezpośrednim lub pośrednim pochodzeniu od wspólnego przodka. Według prawa kościelnego pokrewieństwo oblicza się przy pomocy linii i stopni. W linii prostej tyle jest stopni, ile jest zrodzeń, czyli osób, nie licząc przodka. W linii bocznej jest tyle stopni, ile jest osób w obydwu liniach razem, nie licząc wspólnego przodka (KPK, kan. 108 § 1-3). Istotne znaczenie ma wskazanie wspólnego przodka. Linia jest prosta, gdy osoby pochodzą bezpośrednio od siebie przez rodzenie; jest boczna, gdy krewni spotykają się ze sobą tylko we wspólnym przodku, którym mogą być rodzice, lub tylko ojciec, lub matka, dziadkowie itd. W linii prostej pokrewieństwa nieważne jest małżeństwo między wszystkimi wstępnymi i zstępnymi, zarówno prawego pochodzenia, jak i naturalnymi (tj. pozamałżeńskimi) (KPK, kan. 1091 § 1; KKKW, kan. 808 § 1). Jest to przeszkoda z prawa Bożego naturalnego i nie może tu być żadnej dyspensy (KPK, kan. 1078 § 3). Zasięg przeszkody pokrewieństwa w linii bocznej – według obecnego prawa kościelnego – określony został do czwartego stopnia włącznie (KPK, kan. 1091 § 2; KKKW, kan. 808 § 2) niezależnie od tego, czy pokrewieństwo po linii jednego ramienia jest dalsze czy bliższe. Decyduje suma czterech stopni włącznie. Nigdy nie udziela się dyspensy od przeszkody w drugim stopniu linii bocznej (KPK, kan. 1078 § 3). Przeszkoda pokrewieństwa w trzecim i czwartym stopniu linii bocznej ma pochodzenie czysto kościelne. Nie udziela się nigdy dyspensy na zawarcie małżeństwa: nie tylko wtedy, gdy zachodzi pewna przeszkoda pokrewieństwa w linii prostej i w drugim stopniu linii bocznej, lecz i wtedy, gdy istnieje wątpliwość, czy strony są spokrewnione w jakimś stopniu w linii prostej lub w drugim stopniu linii bocznej (KPK, kan. 1091 § 4; KKKW, kan. 808 § 3). Przeszkoda pokrewieństwa nie zwielokrotnia się (KPK, kan. 1091 § 3; KKKW, kan. 808 § 4). Miałoby to miejsce wówczas, gdy narzeczeni mieli dwóch lub więcej wspólnych przodków. Udziela się dyspensy od przeszkody pokrewieństwa: w trzecim stopniu linii bocznej nierównej (stryj z bratanicą); w czwartym stopniu linii bocznej równej (rodzeństwo cioteczne lub stryjeczne) i w czwartym stopniu linii bocznej nierównej (prawnuk z siostrą dziadka).

 

POWINOWACTWO powstaje z ważnego małżeństwa, nawet niedopełnionego, i istnieje miedzy mężem a krewnymi żony oraz między żoną a krewnymi męża (KPK, kan. 109 § 1). Oblicza się je tak, że krewni męża w tej samej linii i w tym samym stopniu są powinowatymi żony i odwrotnie (KPK, kan. 109 § 2). Obecnie przeszkoda zrywająca powinowactwa obejmuje wszystkie stopnie linii prostej (KPK, kan. 1092). W Kościołach Wschodnich przeszkoda powinowactwa obejmuje ponadto drugi stopień linii bocznej (KKKW, kan. 809 § 1). Przeszkoda powinowactwa wiąże tylko ochrzczonych - katolików, którzy są zobowiązani do zachowania formy kanonicznej zawarcia małżeństwa.