Duch niesie wolność

Istnieje wiele koncepcji wolności ludzkiej. Filozofowie proponują nam wszelkie możliwe rodzaje wolności. Wolność w ogólności jest stanem, w którym nie jesteśmy zmuszani ani skłaniani przez coś zewnętrznego, w takiej mierze, w jakiej łączy się on z wyraźną wewnętrzną władzą decydowania o sobie samym. Wyróżniamy rozmaite rodzaje wolności, zależnie od rodzaju nacisku, jakiego unikamy. Mortimer J. Adler następująco ujmuje wolność ludzką:

a) w sprzyjających okolicznościach postępować tak, jak chce, dla swego własnego jednostkowego dobra rozumianego na swój sposób
b) dzięki nabytej cnocie lub mądrości chcieć lub żyć tak, jak powinien, zgodnie z prawem moralnym albo jakimś ideałem odpowiadającym ludzkiej naturze albo
c) mocą właściwą naturze ludzkiej zmieniać twórczo swój charakter, samemu postanawiając, co zrobi lub czym się stanie, jest wolny w takim sensie, że ma w sobie zdolność bądź moc, dzięki której może uczynić to, co robi, swoim działaniem, a to, co osiąga – swoją własnością.

Socjobiolodzy, na przykład Edward Wilson z Harvardu, traktują naszą ludzką wolność jako element naszej zdolności do działania na rzecz grupy czy zbiorowości. W znacznej mierze w taki właśnie sposób wolne są owady, ptaki i inne zwierzęta. Są wolne, by żyć dla społeczności. Wolność według Burrhusa F. Skinnera znaczy, że człowiek panuje teraz nad swoim własnym przeznaczeniem, ponieważ wie, co trzeba robić i może obecnie dowiedzieć się, jak należy to robić. Wykluczałoby to jednak wszelką metanoię ze strony człowieka i nie dopuszczałoby jakiegokolwiek daru wolności od Boga. Człowiek jednowymiarowy Herberta Marcuse'a pozostwia wszelkie wyzwolenie samemu człowiekowi.

Książka niniejsza mówi o mocy Ducha Jezusa, która przynosi człowiekowi pełną wolność. Jest ona rozumiana jako dar, który człowiek otrzymuje nieustannie, starając się umieścić Jezusa Chrystusa, Boży Logos, w centrum swego życia. Wolność chrześc?ańska, którą Jezus przyszedł nam dać, polega na duchowej odnowie myślenia, jak to ujmuje św. Paweł:
Trzeba […] odnawiać się duchem w waszym myśleniu i przyoblec człowieka nowego, stworzonego według Boga, w sprawiedliwości i prawdziwej świętości (Ef 4, 22-24).

Jezus mówił o wolności i o swojej mocy czynienia nas wolnymi: Jeżeli będziecie trwać w nauce mojej, będziecie prawdziwie moimi uczniami i poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli (J 8, 31-32).11

Poza tymi słowami rzadko jednak mówił wprost o wolności. Jego praca podczas całego ziemskiego życia miała uczynić nas wolnymi. Głosił nadejście Królestwa Bożego i obiecał nam zesłać swojego Ducha, który doprowadzi nas do pełnej prawdy. To św. Paweł często mówi o wyzwalającej mocy Ducha Jezusa, który mieszka w nas, sprawiając, że nasze ciało jest świątynią Boga (zob. 1 Kor 3, 16; 6, 19). Łączy On nas bezpośrednio z Chrystusem Zmartwychwstałym, który przebywa w nas wraz z Ojcem Niebieskim (zob. J 14, 23). Jest Duchem dającym życie, który sprawia, że stajemy się prawdziwymi dziećmi Bożymi (zob. Rz 8, 15; Ga 4, 6). Miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego, który został nam dany (Rz 5, 5).

Tam, gdzie działa Duch, prowadzi On do prawdziwej wolności. Wyzwala nas od naszego "cielesnego" sposobu sądzenia samych siebie i innych oraz całego świata. Uwalnia nas od grzechu i winy. Jego miłość, która jest w nas, wypędza z nas wszelki strach. Z każdym dniem stajemy się stopniowo coraz bardziej świadomi swojej wewnętrznej godności jako dzieci Bożych. Zaczynamy żyć na tym głębszym wewnętrznym poziomie łączności z przebywającą w nas Trójcą Świętą.

Zmienia się nasze spostrzeganie otaczającego świata. Nie krępuje nas już pragnienie, by panować nad rzeczywistością, by kształtować ją zgodnie z własnymi życzeniami. Pozbywamy się nastawienia obronnego. Wolność w Duchu pozwala nam chodzić w promieniach łagodności dzieci Bożych, które nieustannie starają się podobać Ojcu Niebieskiemu, tak jak czynił to Jezus, najbardziej wolny ze wszystkich ludzi. Wolność, którą przedstawiamy w tej książce, to wolność na poziomie duchowym, pozwalająca nam przez głębszą modlitwę zwracać się stopniowo do Boga żyjącego w nas, naszym centrum. Wolność taka to osiągnięcie pełni, integracji, to pobudzenie twórczej, miłującej łaski Bożej, potencjału, który On zamknął w naszej stworzonej osobowości, byśmy byli w pełni żyjącymi osobami ludzkimi. W okresie historycznym, gdy psychologia stała się głównym źródłem komentarzy, mówiących ludziom kim są, kto jest nienormalny, a kto normalny, potrzebna jest antropologia teologiczna, bo tylko ona pozwala nam zrozumieć prawdziwą i ostateczną ludzką wolność. Dlatego też wiele poglądów przedstawionych w tej książce pochodzi z moich lektur i przemodlenia pism greckich ojców kościoła oraz mistyków chrześcijańskich działających przez wieki. Oni doskonale pojęli, dzięki refleksji nad słowem Bożym zawartym w Piśmie św., że nasza godność polega na tym, iż zostaliśmy uczynieni na obraz i podobieństwo samego Boga (zob. Rdz 1, 26). Przed nawróceniem się nie zdajemy sobie sprawy ze swojej wewnętrznej godności. Nie zdajemy sobie też sprawy z nieskończonej, doskonałej miłości, którą Bóg od zawsze darzy każdego z nas z osobna w swoim Jednorodzonym Synu Jezusie Chrystusie. Nie doznawszy nawrócenia jako nieustannej postawy wobec Boga, nigdy nie będziemy dalej wzrastali w Bożym darze wolności. Aby przeżyć takie nawrócenie, potrzebne jest nam re?eksyjne uzdrowienie, które dzień po dniu pozwala nam siadać przed uzdrawiającą miłością Boga w Jego Synu Jezusie Chrystusie, Boskim Lekarzu, i wołać w swej niewoli o wybawienie.

George A.Maloney SJ