Rozwój inteligencji

Wpływ pozbawienia ojca na sprawność intelektualną można obserwować w oparciu o testy sprawnościowe, oceny w szkole, świadectwa ukończenia szkół zawodowych oraz osiągnięcia zawodowe. W badaniach z tego zakresu istnieje powszechna zgodność co do faktu negatywnych skutków związanych z deprywacją ojca. Skutki te dotykają w równym stopniu zarówno dziewczęta, jak i chłopców. Przy czym rozwód oraz separacja rodziców mają na dzieci bardziej niekorzystny wpływ niż śmierć ojca. Ta powszechna ocena sytuacji opiera się na porównaniach z dziećmi z rodzin pełnych.

Można – jakkolwiek by było – jedynie podziwiać wkład włożony w badania, których wyniki tylko potwierdzają i tak oczywiste fakty. Prawie żadne z przeprowadzonych badań nie prezentuje założeń teoretycznych, które pomogłyby w zrozumieniu tego zjawiska. Większość z nich ogranicza się do stwierdzenia, że stopień obniżenia sprawności intelektualnej zależy od potencjału intelektualnego dziecka, od wieku, w którym nastąpiła utrata ojca, od sytuacji społeczno-ekonomicznej rodziny po jej rozpadzie oraz od istnienia bądź braku pozytywnych uwarunkowań o charakterze wspomagającym rozwój dziecka. Trauma wynikająca z niezaspokojonej potrzeby kontaktu z ojcem łącząca się z lękiem oraz szokiem wywołanym rozstaniem rodziców oraz jej negatywne skutki odbijające się na sile własnego ego oraz poczuciu własnej godności nie są w tego typu badaniach uwzględniane. To prowadzi do tego, że oczywisty fakt, jakim jest niezdolność takiej osoby do pełnego wykorzystania i rozwoju swoich wrodzonych uzdolnień, pozostaje nierozpoznany. Tak straumatyzowana osoba izoluje się od świata zewnętrznego, by obronić się przed kolejnymi zranieniami.

Przejściowy bądź trwały spadek wyników w nauce, trudności w szkole, nieukończone kształcenie zawodowe oraz obniżenie się statusu społecznego w porównaniu z tym w rodzinie pierwotnej są zatem – uzależnione jeszcze od całokształtu wpływów innych czynników rodzinnych i pozarodzinnych – mało zaskakującymi danymi w badaniach klinicznych na temat dzieci, młodzieży, a także dorosłych, którzy poddani zostali deprywacji ojca. Te procesy nie mają jednak przebiegu koniecznościowego. Istnieją przykłady – jak zobaczymy to w rozdziale zatytułowanym "Od traumy do jej twórczego przekształcenia" – przebiegające całkowicie odmiennie.